Kemanda Pozisyonlar: Kaç Pozisyon Var ve Nasıl Öğrenilir?

Keman Sıkça Sorulan Sorular

08 Temmuz 2025

6

0

Konu Başlıkları
• Pozisyon Nedir? Keman Klavyesinin Katları (Asansör Analojisi)
• Neden Pozisyon Kullanırız? Sadece Parmağı Kaydırmak Yetmez mi?
• Kemanda Kaç Pozisyon Vardır? Standart ve İleri Seviyeler
• Temel Pozisyonlara Yakından Bakış (1, 3 ve 5)
• 1. Pozisyon: Evimiz, Başlangıç Noktamız
• 3. Pozisyon: İlk Büyük Adım
• 5. Pozisyon: Ufku Genişletmek
• Bir Eğitmenin Gözünden: Pozisyon Geçişinde Sık Yapılan Hatalar
• Pozisyon Çalışmaya Nasıl Başlanır? Adım Adım Yaklaşım
• Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
• Klavyenin Fethi

Keman çalmaya başladınız, notaları öğrendiniz ve ilk melodilerinizi çalmanın keyfini yaşıyorsunuz. Ama bir noktada, elinizin klavyenin hep aynı bölgesinde kaldığını ve bazı tiz notalara ulaşamadığınızı fark ettiniz. İşte bu noktada, her keman öğrencisinin karşılaştığı o gizemli ve heyecan verici kavram gündeme gelir: Pozisyonlar.

Peki, sürekli duyduğumuz bu "pozisyon" tam olarak nedir? Kemanda kaç pozisyon vardır? Ve en önemlisi, kemanın tüm potansiyelini ortaya çıkaran bu tekniği öğrenmeye nasıl başlanır? Bu rehber, bir öğretmenin gözünden, pozisyonlar konusundaki tüm soru işaretlerinizi gidermek ve size klavyenin tamamını keşfetmeniz için bir yol haritası sunmak üzere tasarlandı.

[widget-178]

Pozisyon Nedir? Keman Klavyesinin Katları (Asansör Analojisi)

Pozisyon kavramını anlamanın en kolay yolu, keman klavyesini çok katlı bir bina, sol elinizi de bu binadaki bir asansör gibi düşünmektir.

• 1. Pozisyon (Zemin Kat): Keman çalmaya başladığınızda elinizin bulunduğu yerdir. Eliniz, klavyenin en başındaki eşiğe (siyah parça) yakın, sabit bir konumdadır. Bu sizin "zemin katınızdır" ve temel notaları buradan çalarsınız.
• Diğer Pozisyonlar (Üst Katlar): Tıpkı asansörle üst katlara çıkmak gibi, sol elinizi belirli bir mesafede kemanın gövdesine doğru kaydırdığınızda bir üst pozisyona geçmiş olursunuz. Örneğin, 2. kata çıktığınızda "2. pozisyona", 3. kata çıktığınızda "3. pozisyona" gelmiş olursunuz.

Her "kat" (pozisyon), size dört parmağınızla basabileceğiniz yeni bir nota grubu sunar. Eliniz yukarı katlara çıktıkça, ulaştığınız notalar da tizleşir. Kısacası pozisyon, sol elin keman klavyesi üzerindeki standartlaştırılmış konumlarıdır.

Neden Pozisyon Kullanırız? Sadece Parmağı Kaydırmak Yetmez mi?

Bu çok mantıklı bir soru. Cevabı ise kemanı daha verimli ve müzikal çalabilmekte gizli. Pozisyonlar üç temel nedenle kullanılır:

1. Tiz Notalara Ulaşmak: En bariz sebep budur. Zemin katta (1. pozisyon) ulaşamayacağınız kadar yüksek notalar, ancak asansörle üst katlara (ileri pozisyonlar) çıkarak çalınabilir.
2. Parmak Kolaylığı ve Hız: Bazen bir parçada notalar, aynı pozisyon içinde basılması zor bir sıralamada olabilir. Bir üst pozisyona geçmek, bu notaları daha az parmak hareketiyle, daha akıcı ve hızlı bir şekilde çalmanızı sağlar. Bu verimlilik, ileri düzey bir keman eğitimi için vazgeçilmezdir.
3. Ton Rengi (Timbre): Aynı nota, kemanın farklı tellerinde ve farklı pozisyonlarında çalınabilir. Örneğin, Re telinde 3. pozisyonda basılan bir La notası, boş La telinden daha sıcak, daha dolgun ve farklı bir tınıya sahiptir. Besteciler ve yorumcular, istedikleri ifadeyi ve ton rengini elde etmek için bilinçli olarak farklı pozisyonları tercih ederler.

Kemanda Kaç Pozisyon Vardır? Standart ve İleri Seviyeler

Gelelim ana sorumuza. Keman eğitiminde genellikle temel olarak kabul edilen 7 pozisyon vardır. Çoğu orkestra ve solo keman repertuvarı, bu yedi pozisyonun hakimiyetiyle rahatlıkla çalınabilir. Bu pozisyonlar, zemin kattan 7. kata çıkmak gibidir.

Ancak teorik olarak bunun bir sınırı yoktur. Özellikle virtüözite gerektiren çok zor eserlerde, kemancılar 8., 9., hatta 13. ve 14. pozisyonlara kadar çıkabilirler. Ama başlangıç ve orta seviyedeki bir öğrenci için odaklanılması gereken ilk hedef genellikle ilk 5 pozisyondur.

Temel Pozisyonlara Yakından Bakış (1, 3 ve 5)

Yolculuğumuzdaki en önemli durakları tanıyalım.

1. Pozisyon: Evimiz, Başlangıç Noktamız

Tüm eğitimin temelidir. Sol el, salyangozun hemen altındadır ve işaret parmağı (1. parmak) klavyenin başlangıcındaki notaları kontrol eder. Bu pozisyona tam hakim olmadan diğerlerine geçmek, temelsiz bir bina inşa etmeye benzer.

3. Pozisyon: İlk Büyük Adım

Genellikle öğrencilerin öğrendiği ikinci pozisyondur ve keman yolculuğundaki en önemli dönüm noktalarından biridir. Bu pozisyonda, 1. parmağınız, normalde 1. pozisyonda 3. parmağınızın bastığı notanın yerine gelir. Bu geçiş, klavyede daha özgür hareket etmenin ve yeni bir nota grubuna ulaşmanın kapısını aralar. Başlangıçta zorlayıcı gelse de, 3. pozisyonu öğrenmek keman tekniğinizi bir üst seviyeye taşır ve en iyi keman kursları bu konuya özel bir önem verir.

5. Pozisyon: Ufku Genişletmek

Üçüncü pozisyona hakim olduktan sonra öğrenilen 5. pozisyon, klavyenin orta bölgelerine tam hakimiyet sağlar ve çok daha tiz seslere rahatça ulaşmanızı sağlar. Birçok solo konçertonun ve virtüözite gerektiren pasajların çalınabilmesi için 5. pozisyon ve ötesi gereklidir.

Bir Eğitmenin Gözünden: Pozisyon Geçişinde Sık Yapılan Hatalar

Pozisyon Çalışmaya Nasıl Başlanır? Adım Adım Yaklaşım

Yeni bir pozisyonu öğrenmek göz korkutucu olabilir, ancak doğru bir yöntemle oldukça sistematik bir süreçtir.

1. Referans Nota Belirleyin: Örneğin, 3. pozisyona çalışırken, G telindeki 1. parmağın La notası olduğunu ezberleyin. Bu sizin "yeni başlangıç" noktanız olur.
2. Tek Parmakla Kayma (Shifting) Egzersizi: Aynı parmakla iki pozisyon arasında gidip gelin. Örneğin, 1. pozisyonda 1. parmakla bastığınız bir notadan, 3. pozisyonda yine 1. parmakla basacağınız notaya yumuşakça kayın. Sadece harekete odaklanın.
3. Gam ve Arpej Çalışın: Yeni pozisyonu öğrendikten sonra, o pozisyon içindeki temel gamları ve arpejleri çalın. Bu, parmaklarınızın yeni yerlerine alışmasını sağlar.
4. Basit Etütler Çalın: Özellikle Kayser, Wohlfahrt, Ševčík gibi keman metotlarında her pozisyon için yazılmış özel etütler bulunur. Bu etütler, pozisyonu müzikal bir bağlamda kullanmanıza yardımcı olur.

Unutmayın, pozisyonları öğrenmek bir süreçtir ve bu süreçte size yol gösterecek deneyimli bir gözün olması çok değerlidir. Bu noktada profesyonel bir keman kursu programından destek almak, sağlam adımlarla ilerlemenizi sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Tek ve çift pozisyonlar (1., 3., 5. vs. 2., 4., 6.) arasında bir fark var mı?

Evet, temel bir fark vardır. Tek sayılı pozisyonlarda (1, 3, 5...) genellikle parmaklar tam ton ve yarım ton aralıklarına denk gelir. Çift sayılı pozisyonlarda (2, 4, 6...) ise parmaklar genellikle diyezli veya bemollü notalara daha rahat basmak için kullanılır. Bu nedenle keman eğitiminde genellikle önce tek sayılı pozisyonlar öğretilir.

Her zaman pozisyon ismiyle mi düşünmek gerekir?

Başlangıçta evet. Pozisyonlar, klavyeyi öğrenmek için bir harita görevi görür. Ancak çok ileri bir seviyeye geldiğinizde, virtüözler artık "şu an 5. pozisyondayım" diye düşünmezler. El, çalınacak pasaja en uygun yere otomatik olarak gider. Kas hafızası, pozisyon isimlerinin önüne geçer.

Pozisyon değiştirirken ses çıkmalı mı?

Bu, istenen müzikal efekte bağlıdır. Eğer yumuşak ve bağlı (legato) bir geçiş isteniyorsa, parmağın tel üzerinde hafifçe kayarken çıkardığı "portamento" adı verilen ses duyulabilir. Ancak net ve keskin bir geçiş isteniyorsa, pozisyon değişikliği yayın teli değiştirdiği veya sustuğu çok kısa bir anda, duyulmayacak şekilde yapılır.

Klavyenin Fethi

Artık "kemanda kaç pozisyon vardır" sorusunun cevabını biliyorsunuz: Pratikte en çok kullanılan 7 temel pozisyon vardır, ancak bu sayı ileri seviyede artabilir. Daha da önemlisi, pozisyonların sadece tiz notalara ulaşmak için bir zorunluluk değil, aynı zamanda kemanı daha akıcı, verimli ve renkli çalmak için bir sistem, bir anahtar olduğunu anladınız. Pozisyon çalışmak, keman klavyesinin sadece küçük bir bölümüne hapsolmaktan kurtulup, enstrümanın tüm potansiyelini fethetmeye yönelik heyecan verici bir adımdır.